Hôm qua em đi chùa Hương....
Hôm qua của tôi cũng đã cách đây hơn 30 năm.
Quê tôi gần chùa Hương ,tuy khác tỉnh nhưng chỉ qua 2 xã là tới.Bà nội lại quê ở làng Đục khê,nên từ nhỏ bà đã dắt tôi đi bộ chừng 10km về quê bà.Nhiều năm được lên vào dịp tết nguyên đán ,thấy trên đó rất vui vì có nhiều trò chơi dân gian quê tôi không có.Lại có hội chùa Hương vào dịp tháng Hai ,chắc do đông người đi nên dùng từ Hội.
Nhà nằm ven sông Đáy, trước đây mỗi mùa lễ hội ,thuyền qua lại tấp nập,họ còn huy động xà lan để chở khách từ Phủ lý ngược sông Đáy lên chừng hơn 20km,nhiều tối ra sông ,thấy mái chèo quạt nước ,tiếng cầu kinh rì rầm,họ đi cả đêm,chắc sáng mới tới bến Đục.
Năm 12 tuổi,bố mẹ chúng tôi (tôi và một bạn học cùng lớp ,nhà gần nhau )đã cho phép các con mình tự đi chơi chùa Hương mà không cần người lớn đi kèm.Đi học về thì xôi ,oản đã được gia đình chuẩn bị sẵn,bạn có xe đạp ,lai tôi ngồi sau.
Vé bấy giờ cũng rẻ ,nhưng chúng tôi cũng chẳng có nhiều tiền.Vào tới bến Trò,lên chùa Thiên trù,leo động Tiên sơn,Tối ngủ luôn trong động ,hương thơm nghi ngút,khách đốt suốt đêm nên cũng ấm,hương ngày đó không chứa nhiều hóa chất độc hại như bây giờ,nên tuy ít không khí nhưng không ai ngộ độc hay sặc khói...
Sáng hôm sau xuống động ,đi Hương tích,nhưng thời tiết xấu ,mưa phùn nặng hạt khách quay ra nhiều,chúng tôi thấy sợ nên chưa xuống tới động Hương tích đã vội quay ra.
Tới được Thiên trù thì đường từ chùa xuống bến đã ken đặc khách,chúng tôi bé con ,bị xô đẩy trong dòng người ,ngước lên để thở còn khó ,có túi xôi oản đem theo ,gửi người lớn,xuống tới đò nhưng không sao tìm được người giữ oản giữa biển người mênh mông .Hôm ấy mà ngã xuống chắc sẽ bị dòng người dẫm bẹp,vĩnh viễn nằm lại Thiên trù.
Ra được tới bến Đục,vừa đói vừa rét nhưng biết kêu ai,về tới nhà cũng chẳng dám hé răng.
Trẩy hội lần đầu trong đời là như vậy.
Tới năm 1973 ,tức là 4 năm sau, lại đi tiếp lần nữa.
Do lượng khách ngày càng tăng,đò chưa kịp đáp ứng ,nên họ mở một con đường cho người đi bộ từ đền Trình vào tới Thiên trù,sức trai đi bộ vài cây chẳng là gì,nên chúng tôi chọn đường này ,vừa đỡ tốn tiền đò ,lại được ngắm suối Yến từ trên cao.Chuyến đi này chẳng để lại ấn tượng gì.Vài năm sau ,họ bỏ đường này,chắc để bà con chèo đò kiếm chút tiền mùa lễ hội chi dùng cả năm.
12 năm sau mới lại đi tiếp lần 3, cùng với những người bạn bộ đội Sơn tây năm xưa.
Thịt gà ,xôi nếp ,bánh mỳ đủ cả.
Đủng đỉnh đạp xe ,ngồi thuyền dọc suối Yến ,chiều cũng tới Thiên trù ,lên vội Tiên sơn rồi quay xuống tìm chỗ qua đêm.4 người chọn được chỗ rộng chắc chỉ đủ cho hai người ngả lưng ở mái hiên chùa,nhìn xuống sân rộng ,nhưng đến đêm cũng kín người.
Màn trời ,chiếu đất qua đêm,nhưng chỗ hội hè cần gì ngủ.
Tiếng cầu kinh ,tiếng trò chuyện rì rầm suốt đêm.Có một chàng trai nào đó đem theo cây đàn guitar ,giọng hát vút lên giữa đêm khuya tĩnh mịch :
Vùng trời nào đó ,anh đã bay qua
Chỉ còn lại đây những sáng bao la...
Tôi đã có mặt ở Sài gòn 10 năm trước,chiến lợi phẩm đem ra Bắc có vài bài hát hoặc bản nhạc soạn cho guitar,nhưng có lẽ đây là lần đầu tiên được nghe những bài hát của Trịnh Công Sơn qua một ca sỹ vô danh ,chỉ hát những bài trong băng nhạc Sơn ca 7.Trước đó tôi cũng nghe danh nhạc sỹ Trịnh Công Sơn , ca sỹ Khánh Ly,nhưng chưa được nghe băng bao giờ.Nếu đạp xe trên phố Hà nội thời kỳ này,ta thường bắt gặp ở bất cứ đâu tiếng hát Chế Linh hay Thanh Tuyền,phát ra từ những cuộn băng cối của dàn AKAI hay Technique (quen gọi dàn Tếch ).Giọng hát khỏe ,hát suốt đêm không mệt ,âm vang đến tận bây giờ.
Những năm tháng ở bộ đội ,đóng quân nhiều nơi ,tôi không bao giờ bỏ lỡ cơ hội đi thăm các đình,chùa ,miếu.Đó là những di tích lịch sử hoặc công trình kiến trúc,hoặc là những nơi linh thiêng như đền Và ,đền Đuổm ,đền Cửa ông ...
Năm 1982 khi đi dự 1 đám cưới ở Nam sách ,Hải dương,thấy vài chiếc xe máy Honda cup biển Hải phòng chạy qua,tôi tìm hiểu và không bỏ lỡ cơ hội đi thăm đền Kiếp bạc ở Phả lại ,đó cũng là chuyến đi đáng nhớ vì thời đó ít phương tiện giao thông ...
Xã hội phát triển ,đời sống kinh tế khá hơn,dân đi chùa ,đi lễ hội đông hơn,Du lịch tâm linh ra đời.
Người ta thi nhau xây chùa to,tượng lớn ,nếu không có lịch sử thì họ thổi truyền thuyết vào,thế là khách ùn ùn kéo đến ,xì sụp khấn vái,cầu lộc cầu tài,buôn may bán đắt,thăng quan tiến chức,tiền ,vàng mã vung vãi khắp nơi...
Đình chùa biến thành nơi buôn thần ,bán thánh,không còn là chốn tôn nghiêm ,thanh tịnh như xưa .
Thế nên cách nhìn chùa chiền ,sư sãi của tôi cũng khác trước.
Tôi chưa đặt chân đến Bái đính.
Tôi cũng chẳng đến Ba vàng .
Tôi có ghé qua đền ông Hoàng nào đó,nhưng chỉ là trên đường đi phượt ,tiện thể vào thăm người bà con làm nghề viết sớ .
Tôi nhìn những ngôi chùa mái ngói rêu phong ,cảnh đìu hiu vắng khách ,chú tiểu áo nâu giản dị, với cái nhìn thân thiện hơn.
Chứ nhìn mấy vị đầu trọc ,áo vàng ,kính trắng,oai vệ bước xuống từ xe Camry hay Mercedes ,mỗi khóa lễ đòi vài chục triệu ,lại còn giở giọng chợ búa ,mắng tín chủ vì đòi hỏi nào đó chưa kịp đáp ứng ,là máu trong người như muốn sôi lên.
Nhưng thôi ,chế độ nào ,phật pháp ,cao tăng ấy.Buồn làm chi,mai có đi Hội không ?...
